هدف از این پژوهش بررسی تحلیلی نهضت آهستگی و دلالت‌های آن برای آموزش و یادگیری مداوم بود. این پژوهش در کلیت خود یک پژوهش کیفی بوده و جزء مطالعات کتابخانه‌ای است و چون در حوزه فلسفه تربیت قرار دارد، از روش تحلیلی- استنتاجی استفاده شد. در این راستا، ابتدا محقق در فصل دوم رساله خویش، مبانی نظری نهضت‌ آهستگی و جنبه‎‌‌های مختلف آن را تحلیل و توصیف کرد؛ سپس در فصل سوم، کوشش کرد تا مبانی فلسفی آموزش و یادگیری مداوم و استلزامات تربیتی آن تشریح گرداند و بعد در فصل چهارم، با اتکاء بر مبانی و مولفه‌های نهضت آهستگی به استخراج 10 اصل پرداخت و برای هر کدام روشی تربیتی که بتوان به عنوان راهکاری برای توسعه و پیشبرد و تحقق اهداف برنامه آموزش و یادگیری مداوم و پرورش یک یادگیرنده مادام‌العمر از آن‌ها استفاده نمود را ارائه داد.

هدف این پژوهش بررسی و شناخت چهارچوب فلسفی فلسفه تعلیم وتربیت دیویی است و روش آن سندی و تحلیلی است. انسان برای کشف مجهولات به تفکر و اندیشه نیاز دارد و فلسفه به طور کلی به معنی تامل و اندیشیدن است و کنجکاوی و رغبت به افزایش آگاهی را در فرد بر می انگیزد و او را به تفکر درباره مسائل زندگى وادار می کند و با واکاوی دیدگاه های فلسفی دیویی نوع تعلیم و تربیتی که وی آن را مورد توجه قرار می دهد و آن را مطلوب آموزش و پرورش می داند بیشتر مشخص می شود. نتیجه تحقیق نشان می دهد که دیویی با استفاده از مبانی فلسفی و فکری خود توانسته بدرستی مباحث تعلیم و تربیت را شناسایی و در جهت عمل به آنها برنامه ریزی مناسب را انجام دهد. از این رو است که فلسفه دیویی نسبت به فلسفه های هم عصر خود از اثرات بیشتری در جهت توسعه و پیشرفت دانش و بخصوص دانش آموزش و پرورش برخوردار بوده است.

این پژوهش باهدف ارزیابی فعالیت‌ها و برنامه‌های موجود آموزش فلسفه به کودکان در ایران – به‌صورت یک مطالعه تحلیلی (که شامل ارزیابی کمی و ارزیابی کیفی بود) انجام‌شده است و شامل گزارش کاملی به لحاظ کمی و کیفی از فعالیت‌ها و حجم کارهای صورت گرفته در ایران، توسط موسسات دولتی و غیردولتی و همچنین فعالان این حوزه که از طریق مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها، کتاب‌ها، نشست‌ها، کنفرانس‌ها، سایت‌ها و مصاحبه‌ها به‌دست‌آمده را در برمی‌گیرد. بر این اساس، میزان موفقیت موسسات داخلی جهتِ اجرا، ترویج و بومی‌سازی این برنامه و همچنین تشابه و تفاوت (میزان موازی کاری) این موسسات را معین‌شده است. در این پژوهش، علاوه بر بررسی اسناد موجود، از نظرات 11 نفر از فعالان کشوری و صاحب‌نظران برنامه فلسفه برای کودکان که جمعیت هدف این بخش پژوهش را تشکیل می‌دادند استفاده گردید. عمده‌ترین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد:1- از دیدگاه فعالان برنامه فلسفه بر ای کودکان، فعالیت‌ها و برنامه‌های موجود این برنامه در ایران را می‌توان در قالب سه خوشه یا عنصر اصلی (1- بسترهای موردنیاز برای اجرای برنامه فلسفه برای کودکان 2- بومی‌سازی (اقدامات نظری و عملی)3- موازی کاری‌ها و 12 مضمون فرعی)، استخراج، تدوین و ارزیابی نمود کرد که از آن‌ها به‌عنوان شاخص و ملاک ارزیابی استفاده شد. در ارزیابی کلی نتیجه گرفته شد که در سطح ملّی با توجه به گستردگی جغرافیایی ایران، محدود بودن مراکز فعال این برنامه، کمیِ تعداد مربیان و بانیان اصلی آن، مقاومت‌ها و سنگ‌اندازی‌های بی‌مورد و... هنوز این برنامه، به‌طورجدی در دستور کار متولیان امر تعلیم و تربیت قرار نگرفته است. آنچه در مدارس ایران، تحت نام " تفکر و پژوهش و یا تفکر و سبک زندگی و... " در حال آموزش است با توجه به نظر کارشناسان قبک، دارای اشکالات عدیده‌ای است مانند: پرداختن نامتعادل به مولفه‌های تفکر در این کتاب‌ها، سوالات و تمرین‌های نامناسب، عدم توجه به بحث قوانین در حلقه کندوکاو، عدم داشتن مهارت‌های تفکر مربیان این درس به دلیل عدم آموزش کافی این درس.

هدف از این پژوهش بررسی و تبیین مبانی و اصول نظریه گفتگوی هابرماس برای بدست آوردن اصول و روش¬های تربیت اجتماعی متناظر می¬باشد. تربیت اجتماعی به معنای اجتماعی کردن افراد، جامعه¬پذیر کردن افراد، فراگیری مهارتهای اجتماعی، تربیت برای شهروندان موثر، توانایی به کارگیری زبان برای تفهیم و تفاهم با دیگران، کسب صلاحیت¬های اجتماعی برای زندگی در جمع و سازگاری با جامعه در نوشته¬های تربیتی به کار رفته است. برای بدست آوردن اصول و روش¬های تربیت اجتماعی این نظریه، ضمن بررسی مبانی نظری و خاستگاه فکری هابرماس و تشریح و توضیح نظریه انتقادی و نظریه کنش ارتباطی او، اصول و روش¬های تربیت اجتماعی مبتنی بر آن به روش تحلیل مفهومی پیش¬رونده بررسی شد.نتایج نشان داد که می توان یازده اصل تربیتی و سیزده روش تربیتی از نظریه گفتگوی هابر به¬دست آورد؛ که تمامی این روشها و اصول بر ضرورت بازسازی مفاهیم مختلف حوزه آموزش و پرورش از جمله مفهوم: یادگیری، نقش معلم و دانش آموز، مدیریت کلاس، محتوای دروس و... تاکید می¬کند.

در پژوهش حاضر به معرفی و تبیین و مقایسه دیدگاه‌ها و نظرات دو دانشمند و متفکر بزرگ جهان اسلام یعنی ابن سینا و امام محمد غزالی در مورد تربیت اخلاقی پرداخته شده است. در این تحقیق ابتدا اهمیت اخلاق، تربیت اخلاقی، اهداف، روش‌های تربیت اخلاقی، مراحل تعلیم و تربیت، روش تدریس و ویژگی‌های معلم از نظر ابن سینا و سپس از نظر غزالی مورد بررسی قرار گرفته و در ادامه شباهت‌ها و تفاوت‌های دیدگاه‌های این دو فیلسوف بزرگ در موارد یاد شده تحلیل و بررسی شده است. در پایان با استفاده از مقایسه نظریات این دو دانشمند در مورد تربیت اخلاقی این نتیجه به دست آمد که هر دو فیلسوف مهم‌ترین و اصلی‌ترین هدف تعلیم و تربیت را رسیدن فرد و جامعه به سعادت و کمال می‌دانند، ‌فضائل اخلاقی نیز از مهم‌ترین اهداف تربیت اخلاقی این دو فیلسوف است که در این مورد با هم اشتراک دارند. همچنین با استناد به تحقیقات و نظریات ارائه شده در زمینه تربیت اخلاقی می توان گفت که اصولی و روش¬هایی را که ابن سینا و غزالی بیان کرده¬اند پایه و اساس تربیت اخلاقی جدید بوده و بنیان روش¬هایی اخلاقی با نظریات آن¬ها گره خورده است.

این پژوهش با هدف توصیف و کشف تجربۀ زیسته دانش‌آموزان از فرایند اجتماعی شدن در مدرسه انجام شد. شرکت‌کنندگان در این پ‍‍ژ‍وهش را دانش‌آموزان پسر دبیرستان‌های مقطع متوسطۀ اول منطقۀ الوار گرمسیری تشکیل دادند که با روش نمونه‌گیری هدف‌مند انتخاب شدند. جهت گردآوری اطلاعات از روش مصاحبۀ عمیق و نیمه‌ساختار یافته استفاده شد و با 25 مشارکت کننده به صورت انفرادی و در مدرسه مصاحبه به عمل آمد. بر اساس نتایج پژوهش در بُعد هنجارها، دانش آموزان ضمن شناخت از انواع هنجار خود را ملزم به رعایت آنان دانسته و بر نگه داری از اموال مدرسه، احترام به معلم، رعایت بهداشت فردی، انجام تکالیف محوله تاکید داشته اند و در مورد پوشیدن لباس فرم نیز اغلب مخالفت خود را ابراز نموده اند. و در بُعد ارزش ها، ضمن محترم شمردن شئونات اسلامی و اجتماعی خود را ملزم به رعایت مواردی چون امر به معروف ونهی از منکر، داشتن صداقت در گفتار و رفتار، تمایل به شرکت در برنامه های مذهبی، مسئولیت پذیر بودن در برابر وظایف محوله دانسته، و در مورد الگو پذیری به دلیل عدم شناخت کافی از شخصیت های دینی، برخی الگوهای خود را در بین اعضای خانواده می یافتند.

هدف این رساله بررسی تحلیلی نظریه بازسازی اجتماعی و استلزامات تربیتی آن برای نظام آموزشی ایران است. روش این تحقیق، روش تحلیلی- سندی می باشد که با بررسی و تحلیل آرا بازسازی گرایان از طریق منابع و اسناد مربوط به این نظریه و همچنین تحلیل اسناد مربوط به نظام آموزشی ایران، اطلاعات لازم برای پاسخ به سوالات تحقیق گردآوری شد. همچنین روش انتقادی نیز در بخش هایی به کار رفته است. بازسازی گرایان با مطرح کردن معضلات اجتماعی جوامع در قرن بیستم ضمن برشمردن علل متعدد برای این مشکلات، مهمترین عامل ایجاد این بحران ها را عدم سنخیت و همخوانی فرهنگ سنتی و ساختار اجتماعی با دستاوردهای علمی و تکنولوژی دانسته و راه نجات از این بحران ها را بازسازی فرهنگی از طریق ترکیب جنبه های پویا و مثبت فرهنگ سنتی با فرهنگ جدید می دانند. از نظر بازسازی گرایان ابزار این کار، مدارس و برنامه های درسی انتقادی آنهاست، که با آگاهی دادن در زمینه واقعیت های زندگی اجتماعی، آن ها را مورد تحلیل، نقد و اصلاح قرار دهند. بررسی عوامل زمینه ساز، مبانی فلسفی و استلزامات تربیتی این نظریه، همچنین بررسی تغییرات اجتماعی و مشخصه های نظام آموزشی کشورمان و مقایسه این دو نظریه با هم نشان می دهد که به کارگیری برخی اصول و استلزامات این نظریه از قبیل: اهمیت دادن به نقش واقعی مدارس در بازسازی جامعه، تفکر انتقادی، ارتباط دروس با زندگی واقعی، بالا بردن توان تحلیل و حل مساله، فرهنگ تعامل و دوری از خشونت و داشتن نگرشی ملی و جهانی از سوی معلمان و دانش آموزان می تواند راهگشای برخی مشکلات نظام آموزشی ما باشد. اما این نظریه به دلایلی چون: عدم اطمینان کامل از توان مدارس برای این کار، تلقین در مدارس و انتظارات زیاد از معلمان مورد انتقاد بوده و در برخی موارد با نظام آموزشی ما نیز تفاوت هایی دارد. در نهایت بر اساس ارزیابی و تحلیل اطلاعات به دست آمده، این نتیجه حاصل شد که ما در بسیاری موارد نیازمند نگرش بازسازی گرایانه هستیم و برخی ارزش های بنیادی ارائه شده، قابلیت استفاده در نظام آموزشی ما را دارند و بر این اساس پیشنهاداتی در این زمینه ارائه گردید.

هدف اصلی از انجام این پژوهش،تحلیل مسئله تعصب و دلالت های آن در "آموزش وپرورش"به معنای عام یعنی "تعلیم و تربیت" است. برای دستیابی به این اهداف از روش توصیفی – تحلیلی استفاده گردیده است. تعصب در بخش های مختلف دینی و مذهبی، قومی و نژادی، علمی و جنسیتی مورد پژوهش، تحلیل و بررسی قرار گرفته و با توجه به اثرات بسیار مخرب و منفی "تعصب" در جامعه جهانی به طورکلی، که در گذشته و حال موجب خسارت های زیادی، مانند جنگ های جهانی و صلیبی، اشغال کشورها، پاک سازی های قومی، نژادی و مذهبی را باعث شده و به طور اخص در جهان اسلام که موجب فجایع بی شماری از جمله: ترور افراد و شخصیت های کم نظیر، کشتارهای جمعی و بمب گزاری های خیابانی و انتحاری، اشغال شهرها و به دنبال آن آوارگی زنان وکودکان بی پناه بی هیچ جرمی، سر بریدن و رواج خشونت ها و جنایت های بی شماری، گردیده است، دیدگاه های اندیشمندان و دانشمندان و فرهیختگان ملل و ادیان مختلف، در خصوص این رذیله اخلاقی مورد بحث قرارگرفته است. از نتایج تحقیق این است که برای مبارزه با تعصب زمینه همنیشنی و مصاحبت افراد را در گروه های مختلف فراهم ساخت. بنابراین افراد باید به طور واقعی، نه ذهنی و رسانه ای با افراد دیگری غیر از گروه خود در ارتباط قرار گیرند، تا به تدریج تصورات قالبی و پیش داوری آنان تغییر کند. یکی از راه های مهم دیگر در مقابله با پدیده تعصب بحث و گفتگو است.

هدف پژوهش حاضر بررسی مولفه¬های اخلاقی در کتاب‌های درسی فارسی بخوانیم و بنویسیم و هدیه‌های آسمان مقطع ابتدایی می‌باشد. روش پژوهش تحلیل محتوای کمّی و کیفی و با استفاده از چک لیستی از مولفه‌های اخلاقی که شامل 8 مولفه (اطاعت، صداقت، صراحت، نوع دوستی، اجتماعی بودن، عفو و گذشت، آزادی و عدالت) می‌باشد. جامعه‌ی آماری کتاب‌های درسی فارسی بخوانیم و بنویسیم و هدیه‌های آسمان مقطع ابتدایی بود و نمونه آماری نیز کل جامعه در نظر گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که در کلیه‌ی کتاب‌های مورد تحلیل 263 مولفه اخلاقی شناسایی شد، که 135 مولفه اخلاقی مربوط به کتاب‌های فارسی و 128 مورد از مولفه اخلاقی مربوط به کتاب‌های هدیه‌های آسمان بوده است، در مجموع فراوانی‌های یافته شده در کتب درسی مورد تحقیق پایه پنجم دارای بیشترین مولفه اخلاقی و پایه اوّل کمترین مولفه‌های اخلاقی مورد نظر بوده است همچنین به صورت جداگانه در کتاب فارسی پایه اول ابتدایی دارای بیشترین و پایه سوم دارای کمترین مولفه¬های اخلاقی بوده‌اند و کتاب هدیه‌های آسمان پایه پنجم دارای بیشترین و پایه دوم کمترین مولفه¬های اخلاقی در مقطع ابتدایی در این پژوهش بوده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تحلیلی مبانی فلسفی تربیت سکولار و تبیین نسبت نظام آموزش و پرورش ایران با آن است که در این راستا از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. سکولاریسم به معنای جدایی دین از عرصه¬های زندگی، مکتبی است که در مورد آن بحث¬های زیادی تا به حال شده و فوائد و مضرات آن از طرف موافقان و مخالفانش مورد بررسی قرار گرفته است. اما در مورد تاثیر آن بر آموزش و پرورش کشورمان کمتر سخن به میان آمده است. از این رو سعی شده است تا حد امکان موضوع تربیت سکولار مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و دید بهتری از آن به دست آید تا بتوان با دقت نظر و افق دید وسیع¬تر به مواجهه با آن پرداخت. از این رو در ابتدا، مبانی فلسفی تربیت سکولار در حیطه-های هستی شناسی، انسان شناسی، ارزش شناسی و معرفت شناسی مورد نقد قرار گرفت. از اساسی¬ترین مبانی، اصول و ویژگی¬های تربیت سکولار، می توان از اومانیسم، ماده¬گرایی، نسبی¬گرایی، تجربه¬گرایی، عقل¬گرایی محض و افراطی، تساهل و تسامح، فردگرایی، دین¬گریزی و نفی ماوراءالطبیعه را نام برد. با عنایت به اهمیت این اصول در تربیت سکولار، این پژوهش کوشید تا ضمن ارائه تعریفی جامع از تربیت سکولار، اهداف تربیت سکولار، رابطه¬ی معلم و شاگرد، روش-های تدریس و محتوای کتب را در این نظام آموزشی، مورد بررسی قرار دهد. از آنجا که ساختار کلی تربیت سکولار ماهیتی غیر دینی، اومانیستی و مادی¬گرا دارد، در تقابل و تعارض با نظام آموزشی جامعه¬ی ایران قرار گرفت. از این رو در فصل آخر این پژوهش راهکارها و رهنمودهایی برای مواجهه¬ی موثر با تربیت سکولار پیشنهاد شد. راهکارهایی همچون، شناخت محدودیت¬های سکولاریسم، حذف سکولاریسم از طریق جایگزینی، تاکید بر انسان شناسی اسلامی، تربیت نبوی، اسلامی سازی دانش و علوم، مدیریت فرهنگی در آموزش عالی، به کار گیری عقلانیت دینی، پرورش سیاسی و آشنایی معلمان با مفهوم سکولاریسم.

 چکیده
این پژوهش با هدف بررسی تناسب محتوای داستان های ایرانی با مهارتها و مولفه های تفکر فلسفی از نظر متیو لیپمن انجام شده است. با استفاده از روش تحلیل محتوا، مهارتها و مولفه های تفکر فلسفی ( 9 مهارت و 34مولفه ) در متن کتاب¬های داستانی بازیابی شدند. جامعه پژوهش کتاب های داستانی ایرانی بود که برای کودکان و نوجوانان گروه سنی "ج" در سالهای پس از جنگ یعنی 1368 تا 1390 تالیف و منتشر شده و در فهرست کتاب های مناسب شورای کتاب کودک قرار داشتند. کل جامعه پژوهش که شامل 60 عنوان کتاب داستانی در سه گونه ادبی ( داستان های واقع گرا ، داستان های فانتزی و داستان های برگرفته از ادبیات کهن ) است به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شد . بر اساس نتایج پژوهش مولفه های " جست و جوی دلایل در موقعیتی مشخص" و " طرح پرسش پژوهشی" بیش از دیگر مولفه ها بازیابی شده و مولفه های " ارزیابی تعریف اصطلاحات " و " تشخیص مغالطه ها " در متن کتاب های داستانی مورد تحلیل مشاهده نشد. به کارگیری اکثر مولفه های تفکر فلسفی در این داستان ها در طول سال های پس از جنگ تا 1390سیر صعودی داشته است ؛ اما مولفه های "استفاده از قیاس منطقی" ، "کشف روابط گذشته، حال و آینده" ، "کشف روابط اجزا و جزء و کل"، "کشف مفهوم ضمنی سخن "، "تمایز بین معانی مختلف یک واژه" و "ارزیابی تعریف اصطلاحات" در طول این سال ها رشدی نداشته است .
همچنین بر اساس نتایج حاصل از مقایسه گونه های مختلف داستانی ،کتاب های داستانی برگرفته از ادبیات کهن از نظر مولفه های تفکر فلسفی از گونه های دیگر غنی تر بوده اند. در این پژوهش کتاب های داستانی که از نظر مولفه های تفکر فلسفی پربارتر بوده اند نیز معرفی شده اندکه برای مثال می توان به قصه های شیرین هزار و یک شب ، افسانه های جن و پری ، مهمانی گرگ ها ، فیل و اژدها ، رستم و سهراب و کرگدن شمارشگر اشاره نمود.

هدف از این پژوهش بررسی و تبیین رویکرد یاددهی- یادگیری مبتنی بر پارادایم پیچیدگی و کاربست آن در نظام آموزشی است. از این‌رو پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و به روش تحلیلی- استنتاجی انجام گردید و به نتایج زیر انجامید: پارادایم پیچیدگی با نگرشی متفاوت به جهانِ هستی و توصیف و تبیین آن بر اساس مفاهیمِ تغییر، پویایی، تعامل و بازخورد، و مولفه‌هایی چون تعدد عوامل اثرگذار بر پدیده‌ها، کل‌نگری، علیت پیچیده، نوپدیدی، خودسازماندهی و ...، بستری مناسب و کارآمد برای مواجهه‌ی نظام آموزشی با وضعیت امروز و آینده‌ی جامعه بشری که تغییر و پیچیدگی مهمترین مشخصه‌های آن هستند، فراهم می‌آورد؛ بنابراین و به‌طور خاص در رویکرد یاددهی- یادگیری مبتنی بر پارادایم پیچیدگی، مراحل و توالی فعالیت‌های معلم و دانش‌آموز به‌طور راهبردی و به‌صورت سازماندهیِ مداومِ کلیه‌ی فرآیندها و فعالیت‌های یاددهی و یادگیری است که با مشارکت معلم و دانش‌آموزان انجام می‌شود. معلم هدایتگر و تسهیل کننده‌ی فعالیت‌های یاددهی و یادگیری است و دانش‌آموز فعال و پژوهشگر؛ پژوهشگری که پیوسته با هدف یادگیری و خودسازماندهیِ رو به رشد اقدام‌پژوهی می‌کند. رابطه‌ی معلم و دانش‌آموزان نیز بر پایه‌ی تعاملات گسترده و متنوعِ آنها با یکدیگر، پویا و چندسویه است. همچنین هر چند کاربست این رویکرد در نظام آموزشی مستلزم برنامه‌ی درسی پویا و فرارشته‌ای، و آموزش و تربیت معلمان پیچیده‌نگر می‌باشد اما پارادایم پیچیدگی رهنمودهایی چون غیرخطی و چندبُعدی بودن فرآیند یاددهی- یادگیری، و یاددهی و یادگیری به‌مثابه‌ی پژوهش را برای نظام‌های آموزشی دارد که از آنها می‌توان برای تکمیل رویکردهای فعلی استفاده نمود.