بازگشت

روانشناسی پزشکی و نوروپسیکولوژی

این درس برای آشنایی عمیق دانشجویان با مبانی عصب ـ شناختی پدیده های بهنجار و نابهنجار روانی، از جمله پدیده های شناختی، عاطفی، انگیزشی و رفتاری، و جنبه های زیست ـ پزشکی موضوعات روانشناسی است. ساختار و کارکردهای عصبی ـ روانی دستگاه عصبی مورد بررسی قرار می گیرد.

طرح درس «روانشناسی پزشکی و نوروپسیکولوژی»

هدف کلی: آشنایی عمیق دانشجویان با مبانی عصب ـ شناختی پدیده­های بهنجار و نابهنجار روانی، از جمله پدیده­های شناختی، عاطفی، انگیزشی و رفتاری، و جنبه­های زیست ـ پزشکی موضوعات روان­شناسی است.

جلسه اول: مروری بر ساختمان و عملکرد نورون، سیناپس و بافت عصبی و نحوه ایجاد پیام­های الکتریکی عصبی در دستگاه عصبی انجام می­شود، تا آموخته­های دوره کارشناسی در این زمینه تثبیت گردند.

جلسه دوم: ساختار کلی دستگاه عصبی مورد بررسی قرار گرفته و نحوه ارتباط آن با سایر اعضای بدن شرح داده می­شود. سپس به ساختار و عملکرد نخاع شوکی پرداخته می­شود.

جلسه سوم: ساختمان  و عملکرد ساقه مغز مورد بررسی قرار گرفته و ساختارهای عصبی حیاتی و ویژه­ای که در ساقه مغز موجودند شرح داده می­شود و به ویژه تشکیلات مشبک و نقش آن در هشیاری، خواب و بیداری، هیجانات و عملکردهای نباتی توضیح داده می­شود.

جلسه چهارم: ساختمان و عملکرد تالاموس و نقش ایستگاهی آن برای قشر مخ توضیح داده شده و سپس ساختمان و عملکرد هیپوتالاموس و دستگاه لیمبیک به تفصیل شرح داده می­شود. همچنین نقش دستگاه لیمبیک در رفتارهای پایه و عالی، هیجانات و رفتارهای هیجانی، پدیده­های تنبیه و پاداش، انگیزش و فعال کردن قشر ارادی مخ، و پدیده تقویت بیان می­شود.

جلسه پنجم: ساختمان و تقسیمات آناتومیک نیمکره­های مخ شرح داده شده و سپس به تقسیمات عملکردی قشر مخ پرداخته می­شود. در این جلسه مناطق حرکتی و حسی قشر مخ، نحوه ارتباط این مناطق با بدن، عملکرد ارادی و خودآگاه قشر مخ، مناطق تفسیری حسی و مناطق حرکتی حاوی طرحواره­های حرکتی، و آدمک­های حسی و حرکتی شرح داده می­شوند.

جلسه ششم: مناطق ارتباطی قشر مخ، شامل منطقه گیجگاهی ـ آهیانه­ای پس­سری، ناحیه ورنیکه، منطقه پیش­پیشانی، منطقه لیمبیک، منطقه شناسایی قیافه، منطقه بروکا و کارکرد این مناطق بیان شده و نقش مناطق ارتباطی به تفکیک در تفکر، تکلم، توجه، تصمیم­گیری، قضاوت، خویشتن­داری، برنامه­ریزی، حل مسئله، آداب اجتماعی، و اخلاق بیان می­شود.

جلسه هفتم: روند عصبی فکر و ساختارهای عصبی دخیل در آن، چیستی پدیده خودآگاهی ونقش قشر مخ در آن، نابسندگی نظریه­های مونیستی در توجیه خودآگاهی با توجه به داده­های تجربی ازجمله موضوع کدگذاری عصبی، پدیده بیماران دوپاره مغز، و نظریه کوانتوم به تفصیل مورد بحث قرار می­گیرد.

جلسه هشتم: مبانی عصب ـ شناختی حافظه و یادگیری به تفصیل شرح داده شده، نقش سیناپس­ها و تغییرات ساختاری و عملی آنها در حافظه بیان می­شود. سپس به نقش مدار پاپز، هیپوکامپ، تالاموس، نورن­های آینه­ای و سایر ساختارهای عصبی دخیل در حافظه و یادگیری بیان شده و انواع پدیده­های شرطی­سازی به عنوان انواعی از یادگیری مبتنی بر عملکرد دستگاه عصبی بیان می­شوند. همچنین مکانیسم عصب ـ شناختی انواع فراموشی شرح داده می­شود.

جلسه نهم: نقش نیمکره­های نقش دستگاه عصبی، به ویژه قشر مخ و نوروترانسمیترها در اختلالات روانی مهم شامل افسردگی، اضطراب، وسواس، دمانس، روان­پریشی و اختلال کمبود توجه ـ بیش­فعالی، و علایمی مانند توهم و هذیان بیان شده و مبانی عصب ـ شناختی اختلالات فکری و شناختی، هیجانی و رفتاری شرح داده می­شوند.

جلسه دهم: ساختار و عملکرد دستگاه عصبی اتونوم یا نباتی (سمپاتیک و پاراسمپاتیک) و نقش آن در پدیده­های هیجانی، ارتباط آن با دستگاه لیمبیک و تشکیلات مشبک و پدیده­ها و اختلالات روان ـ تنی شرح داده می­شوند.

جلسه یازدهم: ساختار و عملکرد مخچه و هسته­های قاعده­ای و نقش آنها در تنظیمات حرکتی و اختلالات ناشی از آسیب آنها بیان می­شوند.

جلسه دوازدهم: نقش پیچیده دستگاه عصبی در رفتار جنسی به تفصیل شرح داده شده و نحوه تنظیم عصبی هورمونی رفتار جنسی و ارتباط آن با پرخاشگری و رفتار مادرانه با توجه به داده­های تجربی و عینی بیان می­شود.

جلسه سیزدهم: نقش غده پینه­آل به عنوان یک ساختار عصبی ـ هورمونی در خواب و بیداری، اختلالات خواب، و ارتباط آن با ساعت بیولوژیک، تشکیلات مشبک و سیستم بینایی بیان می­شوند.

جلسه چهاردهم: روش­های تجربی بررسی عملکرد دستگاه عصبی، شامل روش­های تخریبی، تحریکی، تصویربرداری، ثبت امواج عصبی، بیوشیمیایی، و روش­های تلفیقی بیان می­شوند.

جلسه پانزدهم: مروری بر کاربست آموزه­های روان­شناسی در محیط­های پزشکی شامل، رفتار کنار بستر، ارتباط بالینی، آموزش بهداشت، بحران­های روانی ناشی از بیماری و سوگ، نقش روان­شناسی در درمان اختلالات روان ـ تنی، و موضوع مواجهه با مرگ بیان می­شود.